Перевод: с грузинского на русский

с русского на грузинский

დღე და უკეთუ განამრავლო

  • 1 ზედნადები

    მთოვარის განახლების საცნობელად მოპოვებული რიცხჳ, основание в пасхалии, ათცხრამეტურისა, რამეთუ მთოვარის მოქცევი არს 19 წელიწადი (იხილე ქრონიკოს), ხოლო მთოვარის განახლებიდამ მეორეს განახლებადმდე განვლის 29½ დღე, ანუ რაოდენითამე ჟამითა მეტნაკლები და ვინათგან: 1) თჳთოეულსა წელიწადსა აქუს 365 დღე და უკეთუ განამრავლო 29½ რიცხუსა ზედა 12 თთვეთასა, მაშინ დადგების 354 და ეს გამოსთუალო 365-დამ, დაშთება კუალად 11, მაშინ მთოვარე განახლდება თჳთოეულს წელიწადს 12 ჯერ, და კუალად დაშთება 11 დღე. ამას ეწოდების ზედნადები. ამას მეორეს წელიწადს დაერთვის კუალად 11, შეიქმნება 22. მესამეს წელიწადს - კუალად 11, შეიქმნება 33. აქედამ 30 გაუქმდება, დაშთება 3, რომელიც იქმნება მესამის წლის ზედნადები. ამ 3-ზედ, მესამეს წელიწადს დაერთვის კუალად 11, შეიქმნება 14 ზედნადები და ესრეთ აღირიცხება შემდგომითი შემდგომად, ესრეთ რომელ უკეთუ ზედნადები გარდასცილდეს 30, მაშინ ეს 30 გაუქმდების და დანაშთენი მისი იქმნება ზედნადები. 2) 19 წელიწადში ერთხელ 11 დღის მაგიერ დაერთვის 12. ესე არს გასასწორებლად მომატებულთა დღეთა ნაკისათა და მთოვარის მობრუნებისათა, რამეთუ 29½ დღეს გარდა კუალად რაოდენიმე ჟამი მეტნაკლებია. 3) უადვილეს დასანახავად ზემოთქმულისა დაერთვის აქა 19 წლის ტაბლიცა 1827 წლითგან ქრისტესით, სადაცა მეათექუსმეტესა წელსა 1842 ზედნადებზედ 26 დაერთვის 12, შეიქმნება 38, აქედამ 30 გაუქმდება, დაშთება 8 ზედნადები მეათშვიდმეტის 1843 წლისა (ტაბულა ნახე).
    ესე არს ათცხრამეტური მთოვარის მოქცევისა, რამეთუ ნიადაგ ცხრამეტ წელიწადში ამავე რიგით მობრუნდება შეუცვალებელად და უკეთუ გენებოს, 1845 წელთა მიათუალე 19, რომელიცა იქმნება 1846-დამ ვიდრემდე 1864-დმდე და იგინი დასხენ ამ ტაბლიცაში დასხმულთა წელიწადთა მაგიერ. ათცხრამეტური და ზედნადები ისევ ისინი დაშტებიან შეუცვალებლად და ესრეთ შემდგომითი შემდგომად.
    ხოლო მთოვარის განახლების ანგარიში, რადგანც დაბეჭდილის დაბადების ბოლოს ვრცლად არის განმარტებული და საქართველოში მრავალთ იციან ზეპირად, ვიდრეღა უწიგნობათაცა, ამად არა შემოიტანების აქა. მხოლოდ ესე არს კუალად სათქმელი, ვითარმედ ვითარმედ მთოვარის ანგარიშსა შინა ზედნადებს დაერთვის კუალად ორი რიცხჳ: 1. ჰქვიან ნიადაგი და 2. თთვისთავი ( ნახე თჳსთა ადგილთა).

    Грузинский толковый словарь с русскими комментариями > ზედნადები

  • 2 ქრონიკოს

    Ср. ქკს*, ქორონიკოს, ქორონიკონი
    ბერძულის ლექსისაგან, ანუ κρόνος, год или время, წელიწადი, ჟამი ანუ დრო. ამისგან ზედშესრული მამრობითად χρονικός, მდედრობითად χρονική, უმეშვეობითად χρονικόν, годовой, годичный და χρονικά ანუ χρονογραφία წელთაღწერა, ანუ მოთხრობა საქმეთა დანიშნვითურთ წელიწადთა და დროთა მათთა, летопись. ქართულად ქკს* უხმარათ წელიწადთა აღსარიცხველად 532 წლის მოქცევისათჳს, რომელსა ეწოდება დიდი ინდიკტიონი, великий индиктион, или летоисчисление по великому индиктиону. რამეთუ რიცხჳ მთოვარის მოქცევისა 19 და მზის მოქცევისა 28 განამრავლო რა ერთი მეორესა ზედა, შეიქმნების 532 წელიწადი, რომელთაცა მობრუნების შემდგომად შვიდეულის დღენი, მთოვარის განახლება, პასეკის დღე, მისნი წინამავალნი და შემდგომნი დღესასწაულნი, მარხუათ აღების დღენი და სხუანი ანგარიშნი თჳთოეულის წლისანი, იმავე შვიდეულის და თთვეთ რიცხვებში მოვლენ, როგორც 532 წელიწადს წინათ ყოფილან. ვრცლად განმარტება ამისი იხილე ქართულის დაბეჭდილის დაბადების ბოლოს. და ვინათგან აღრიცხუა ესე წელთა ქორონიკონის ქართველთ გარდა სხუათაგან არა არს ხმარებული, ამად სათქმელ არს აქა, ვითარმედ ესე ქრონიკოსი, რომელია დიდი ინდიკტიონი, პასხალია, ხელთა და სხუანი აღრიცხუანი დაბადების ბოლოს დართულნი გაკეთებულ არიან რომაელის მონაზონის დიონოსის მიერ. ამანვე დიონოსიმ 516 წლითგან ქრისტეს შობით შემოიღო თჳსსა დროსსა წელთაღრისცუა ქრისტესით, რომელიცა მად ჟამადმდე არა სადა იყო იყო ხმარებული, ვითა სჩანს ისტორიათაგან. ამის გამო საგონებელ არს, ვითარმედ საქართველოსა შინა ქრონიკოსით აღრიცხუა შემოღებულ არს 780 წელსა, რამეთუ, უკეთუ დართო ამას ზედა 532, შეიქმნების 1312 წელი ქრისტესით. ამ წელიწადს ერთჯერ მობრუნებულა ქრონიკონს და მეორე დაწყებულა1313 წელსა. და კუალად უკეთუ დართო 1312 ზედა 532, შეიქმნების 1844 და შემდგომსა წელსა 1845 დაიწყება მესამე ქრონიკოსი. ამისგან სჩანს, ვითარმედ საქართველოს მეისტორიე ვახუშტი ბაგრატიონი რაჟამს აღრიცხავს უმეტეს ათორმეტისა მობრუნებასა ქრონიკოსისასა დასაბამითგან სოფლისათა, ესე აღურიცხავს თჳთ თავით თჳსით, ხოლო ნამდჳლად აღრიცხუა ესე არს იქმნებოდა უწინარეს შემოღებისა დიონოსის მიერ პასხალისა და მეტადრე უწინარეს ქრისტეანობისა.

    Грузинский толковый словарь с русскими комментариями > ქრონიკოს

  • 3 ქ - კს

    ბერძულის ლექსისაგან, ანუ κρόνος, год или время, წელიწადი, ჟამი ანუ დრო. ამისგან ზედშესრული მამრობითად χρονικός, მდედრობითად χρονική, უმეშვეობითად χρονικόν, годовой, годичный და χρονικά ანუ χρονογραφία წელთაღწერა, ანუ მოთხრობა საქმეთა დანიშნვითურთ წელიწადთა და დროთა მათთა, летопись. ქართულად ქკქ - კსს უხმარათ წელიწადთა აღსარიცხველად 532 წლის მოქცევისათჳს, რომელსა ეწოდება დიდი ინდიკტიონი, великий индиктион, или летоисчисление по великому индиктиону. რამეთუ რიცხჳ მთოვარის მოქცევისა 19 და მზის მოქცევისა 28 განამრავლო რა ერთი მეორესა ზედა, შეიქმნების 532 წელიწადი, რომელთაცა მობრუნების შემდგომად შვიდეულის დღენი, მთოვარის განახლება, პასეკის დღე, მისნი წინამავალნი და შემდგომნი დღესასწაულნი, მარხwათ აღების დღენი და სხwანი ანგარიშნი თჳთოეულის წლისანი, იმავე შვიდეულის და თთვეთ რიცხვებში მოვლენ, როგორც 532 წელიწადს წინათ ყოფილან. ვრცლად განმარტება ამისი იხილე ქართულის დაბეჭდილის დაბადების ბოლოს. და ვინათგან აღრიცხwა ესე წელთა ქორონიკონის ქართველთ გარდა სხwათაგან არა არს ხმარებული, ამად სათქმელ არს აქა, ვითარმედ ესე ქრონიკოსი, რომელია დიდი ინდიკტიონი, პასხალია, ხელთა და სხwანი აღრიცხwანი დაბადების ბოლოს დართულნი გაკეთებულ არიან რომაელის მონაზონის დიონოსის მიერ. ამანვე დიონოსიმ 516 წლითგან ქრისტეს შობით შემოიღო თჳსსა დროსსა წელთაღრისცwა ქრისტესით, რომელიცა მად ჟამადმდე არა სადა იყო იყო ხმარებული, ვითა სჩანს ისტორიათაგან. ამის გამო საგონებელ არს, ვითარმედ საქართველოსა შინა ქრონიკოსით აღრიცხwა შემოღებულ არს 780 წელსა, რამეთუ, უკეთუ დართო ამას ზედა 532, შეიქმნების 1312 წელი ქრისტესით. ამ წელიწადს ერთჯერ მობრუნებულა ქრონიკონს და მეორე დაწყებულა1313 წელსა. და კwალად უკეთუ დართო 1312 ზედა 532, შეიქმნების 1844 და შემდგომსა წელსა 1845 დაიწყება მესამე ქრონიკოსი. ამისგან სჩანს, ვითარმედ საქართველოს მეისტორიე ვახუშტი ბაგრატიონი რაჟამს აღრიცხავს უმეტეს ათორმეტისა მობრუნებასა ქრონიკოსისასა დასაბამითგან სოფლისათა, ესე აღურიცხავს თჳთ თავით თჳსით, ხოლო ნამდჳლად აღრიცხwა ესე არს იქმნებოდა უწინარეს შემოღებისა დიონოსის მიერ პასხალისა და მეტადრე უწინარეს ქრისტეანობისა.

    Грузинский толковый словарь с русскими комментариями > ქ - კს

  • 4 ქორონიკოს

    ბერძულის ლექსისაგან, ანუ κρόνος, год или время, წელიწადი, ჟამი ანუ დრო. ამისგან ზედშესრული მამრობითად χρονικός, მდედრობითად χρονική, უმეშვეობითად χρονικόν, годовой, годичный და χρονικά ანუ χρονογραφία წელთაღწერა, ანუ მოთხრობა საქმეთა დანიშნვითურთ წელიწადთა და დროთა მათთა, летопись. ქართულად ქკქორონიკოსს უხმარათ წელიწადთა აღსარიცხველად 532 წლის მოქცევისათჳს, რომელსა ეწოდება დიდი ინდიკტიონი, великий индиктион, или летоисчисление по великому индиктиону. რამეთუ რიცხჳ მთოვარის მოქცევისა 19 და მზის მოქცევისა 28 განამრავლო რა ერთი მეორესა ზედა, შეიქმნების 532 წელიწადი, რომელთაცა მობრუნების შემდგომად შვიდეულის დღენი, მთოვარის განახლება, პასეკის დღე, მისნი წინამავალნი და შემდგომნი დღესასწაულნი, მარხwათ აღების დღენი და სხwანი ანგარიშნი თჳთოეულის წლისანი, იმავე შვიდეულის და თთვეთ რიცხვებში მოვლენ, როგორც 532 წელიწადს წინათ ყოფილან. ვრცლად განმარტება ამისი იხილე ქართულის დაბეჭდილის დაბადების ბოლოს. და ვინათგან აღრიცხwა ესე წელთა ქორონიკონის ქართველთ გარდა სხwათაგან არა არს ხმარებული, ამად სათქმელ არს აქა, ვითარმედ ესე ქრონიკოსი, რომელია დიდი ინდიკტიონი, პასხალია, ხელთა და სხwანი აღრიცხwანი დაბადების ბოლოს დართულნი გაკეთებულ არიან რომაელის მონაზონის დიონოსის მიერ. ამანვე დიონოსიმ 516 წლითგან ქრისტეს შობით შემოიღო თჳსსა დროსსა წელთაღრისცwა ქრისტესით, რომელიცა მად ჟამადმდე არა სადა იყო იყო ხმარებული, ვითა სჩანს ისტორიათაგან. ამის გამო საგონებელ არს, ვითარმედ საქართველოსა შინა ქრონიკოსით აღრიცხwა შემოღებულ არს 780 წელსა, რამეთუ, უკეთუ დართო ამას ზედა 532, შეიქმნების 1312 წელი ქრისტესით. ამ წელიწადს ერთჯერ მობრუნებულა ქრონიკონს და მეორე დაწყებულა1313 წელსა. და კwალად უკეთუ დართო 1312 ზედა 532, შეიქმნების 1844 და შემდგომსა წელსა 1845 დაიწყება მესამე ქრონიკოსი. ამისგან სჩანს, ვითარმედ საქართველოს მეისტორიე ვახუშტი ბაგრატიონი რაჟამს აღრიცხავს უმეტეს ათორმეტისა მობრუნებასა ქრონიკოსისასა დასაბამითგან სოფლისათა, ესე აღურიცხავს თჳთ თავით თჳსით, ხოლო ნამდჳლად აღრიცხwა ესე არს იქმნებოდა უწინარეს შემოღებისა დიონოსის მიერ პასხალისა და მეტადრე უწინარეს ქრისტეანობისა.

    Грузинский толковый словарь с русскими комментариями > ქორონიკოს

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»